Naar het paradijs, maar niet echt, en heel langzaam. Over Naar het paradijs van Hanya Yanagihara.

 Deze blog bevat spoilers, denk ik. 

Vrijwel elke dag komen er mensen naar mij toe, die mij aanspreken met "Hey, jij schrijft die sigma blog over literatuur toch? De soeplepel?" en dan moet ik ze corrigeren, "Een Soepvork." "Oh, ja. Wanneer is je volgende post? Ik kan niet wachten!" Excuses. Ik heb het druk met allerlei: ik ben veel aan het snowboarden, skydiven, surfen, freeclimben, enzovoort; ik heb geleerd om in Minecraft binnen 10 minuten de Ender Dragon te verslaan (random seed), en ik heb zeker tien boeken gepubliceerd onder allerlei pseudoniemen (ik sta driemaal in uw top 10). 

Ik werk ook aan een langere blog over Harpie van Hannah van Binsbergen, maar dat kan nog even duren. Hetzelfde geldt voor het beloofde vervolg op mijn lezing van Maria Neeltje Min. Even geduld alstublieft.

Over geduld gesproken, jezus, wat duurt alles lang in Naar het paradijs van Hanya Yanagihara. Het is een roman die bestaat uit drie delen, 'boeken', die alle drie op zichzelf al te lang duren. De eerste gaat bijvoorbeeld over een man (David) die op een andere man (Edward) verliefd raakt, maar met weer een andere man (Charles) moet trouwen van zijn papa. Ja, boeiend. Dat duurt allemaal honderden pagina's. En dan blijkt die man waar hij verliefd op is -- waarschijnlijk -- een oplichter. Ok. Ik weet dat het flauw is om een plot op deze manier samen te vatten, dat elk boek dan saai klinkt, maar echt. Oja, het speelt zich af in de Vrije Staten, New York, 19e eeuw. Daar is het voor homo's legaal om te trouwen. Alt History! Woke! Wow! Ik heb verder niks tegen homo's hoor maar pffft..

Het tweede boek speelt zich overkoepelend af in New York in de jaren '90, maar bestaat voor ongeveer de helft uit in de vertelling ingebedde brieven van een vader uit Hawai'i, over gebeurtenissen die eerder in de 20ste eeuw plaatsvonden. Ene (andere) David is dus naar New York verhuisd, hoewel en omdat hij afstamt van een koninklijke familie uit Hawai'í, waar zijn vader Kawika (Hawaiiaans voor David) betrokken is geraakt bij een antikoloniale beweging -- of nou ja, vanuit volgzaamheid probeert Kawika met een dominante en idealistische vriend, Edward, een soort commune te starten op land in familiebezit. Kawika is geloof ik een soort van aseksueel, of hij lijkt in ieder geval niet erg geïnteresseerd in vrouwen. Hij had er wel een maar die verlaat hij dus. Misschien enkel omdat zo'n beetje de rest van alle karakters homo is, lijkt er wel iets van romantische spanning te bestaan tussen Kawika en Edward -- maar dat wordt niet verder uitgewerkt. 

Misschien heb ik mij die ingebeeld in de hoop dat er nog eens echt goed geneukt ging worden, of iets anders spannends zou gebeuren. Er is wel seks hoor -- zelfs best veel seks in boek twee, en in boek drie speelt de afwezigheid van seks juist een rol -- alleen dus niet tussen die twee, en al die seks wordt steeds maar overheen en voorbij verteld. Daardoor voelt het boek over het geheel eigenlijk vrij preuts aan. Hoe dan ook, David Jr. is het zat, dat gedoe van David Sr. en Edward, en vertrekt naar New York om met een oudere man, Charles, te trouwen. En reflecteert een beetje op zijn geschiedenis en zo, en dat Charles heel rijk is maar David en zijn beste vriendin Eden niet en zo, en er is AIDS en een zieke ex van Charles en zo, maar die ex van Charles sterft niet aan AIDS, gewoon aan kanker, punt uit. 

Oké, boek drie. Het derde boek speelt zich af in een dystopisch New York uit de toekomst, te weten de jaren negentig van de 21ste eeuw, ook weer onderbroken door brieven, van een vader, over vroeger. Dit boek heeft als enige een vrouw in een belangrijke rol, namelijk Charlie, van wie ik eerst dacht dat ze autistisch was, maar dat is niet zo. Dit is nog het meest interessante boek, omdat de setting ten minste spannend is. Die is wel erg getekend door COVID-19; de overheid grijpt pandemieën aan om vrijheden in te perken. 'Wappie' gedachtegoed? Iedereen noemde mij gek omdat ik tegen de avondklok was, en nu is dat woke? Ach, als we überhaupt niet zijn vergeten wat de 'rona was en inhield. Weet je dat nog, dat we niet naar buiten mochten? Verder is het ook heel warm in 2094 -- global warming! Jaja, Yanagihara weet wat ons bezighoudt!

Maar goed, brieven dus. Het eerste boek bevat ook brieven, tussen de verschillende geliefden in de liefdesdriehoek. Dat epistolaire overtuigt op geen enkel moment, in geen van de drie boeken. De brieven zijn een goedkoop narratief trucje, bevatten geen eigen stem, en voegen niets toe aan de sowieso al ontbrekende spanning. De stijl blijft in de hele roman vlak. De vertelling is buiten de brieven om geschreven in de derde persoon maar gefocaliseerd vanuit de hoofdpersonen, die ostentatief allemaal op een andere manier naar de wereld kijken, maar in de vertelstem op precies dezelfde wijze hetzelfde soort observaties te maken. Dat springt in het derde boek het meest in het oog, omdat de hoofdpersoon Charlie door ziekte bepaalde emotionele beperkingen ervaart. In dialogen is zij nogal duf, weet zij niet veel meer te zeggen dan 'o'. In haar observaties is ze meestal ook nogal sloom, maar soms op diezelfde vertellerige manier juist doortastend en contemplatief. Dat schuurt.

Er loopt een vage rode draad door de geschiedenis van alle drie de verhalen: namen herhalen zich (zoals je vast al had gemerkt); het verhaaltje uit boek één komt langs bij een 'verhalenverteller' in boek drie; Hawai'i speelt steeds een rol, en de familie Bingham. Ik was eigenlijk niet geïnteresseerd genoeg om uit te zoeken hoe dat zit. Homoseksualiteit speelt ook in alle drie de boeken een grote rol. Charlie in boek drie is getrouwd met een homo (vandaar het gebrek aan seks), maar in het dystopische New York van de toekomst is homoseksualiteit weer verboden, dus hij zit in de kast. Boek twee speelt zich af in New York af tegen de achtergrond van de AIDS-epidemie. In boek één onderscheiden de Vrije Staten zich onder andere van de Verenigde Staten in het legaliseren van homoseksualiteit. Er zit dus vast iets van een commentaar op marginalisatie in. Je krijgt de indruk dat Yanagihara.. iets wil zeggen. Of een cynische poging doet om in te spelen op Belangrijke Onderwerpen Van Het Moment. Dat is misschien mijn eigen cynisme. De personages zijn queer, postkoloniaal, PoC, en zo.

Wat de drie boeken van de roman nog het meest verenigt is de passieve houding van alle hoofdpersonen, en het (economische) privilege, waarin de armoede ofwel de couleur locale is van bepaalde karakters, of af en toe een beetje inbreekt aan de oppervlakte. Alle hoofdpersonages zijn rijk, of zijn het geworden of geweest. Ze zijn ontevreden en laten zich meeslepen -- naar het paradijs. Dat gaat natuurlijk van de regen in de drup, maar daar houden de verhalen ook op. Het leuke (of althans boeiende) deel ontbreekt. Om een degelijke (ideologische) kritiek te leveren zou ik moeten herlezen, aantekeningen moeten maken en langer moeten nadenken over deze roman. Daarvoor kan het me allemaal veel en veel te weinig schelen. Deze roman lijkt mij niet per se vreselijk slecht, als in onleesbaar, maar hij is vooral ongelofelijk saai. Dat is nog vele malen erger. Ik geef hem één bolletje/ster.

Dan ga ik nu eindelijk de recensie van Andrea Long Chu lezen. Daar kijk ik naar uit, maar dat heb ik uitgesteld omdat ik haar niet te veel wil napraten. Ik wil op zijn minst de schijn wekken van een eigen mening. Ik haal wel graag een citaat aan waar een vriend mij op wees, over A Little Life van dezelfde auteur: "The first time he cuts himself, you are horrified; the 600th time, you wish he would aim."

Die roman sla ik over.

P.S.: Over de connectie met Hawai'i, Yanagihara komt daar zelf vandaan, kwam ik achter. Of is daar in ieder geval opgegroeid. Vandaar. Zij woont nu in New York, geloof ik. Ook vandaar.